Мифы Авторынок Гостевая Редакция Контакт Архив

Обновление каждый четверг  

«Паходня»: вяртанне ў мінулае

Сёлета гродзенскае гiсторыка– культурнае грамадскае аб’яднанне «Паходня» адзначыла сваё 15– годдзе. Узнiкла яно ў перыяд Перабудовы, яшчэ ў часы камунiстычнага рэжыму. На паседжаннi клуба збiралася перадавая iнтэлiгенцыя Гродна з тым, каб абмеркаваць, што адбываецца ў краiне, сустрэцца з цiкавымi мастакамi, пiсьменнiкамi, рэжысёрамi, гiсторыкамi. Уся дзейнасць пахаднянцаў была скiравана на адраджэнне беларускай культуры, гiсторыi, мовы. Сёння госць «БИ» старшыня ГА «Паходня» Мiкола Таранда, кандыдат навук, выкладчык Гродзенскага дзяржаўнага Аграрнага унiверсiтэта. Дарэчы, ён i быў адным з iнiцыятараў стварэння клуба. З iм i гутарыць наш карэспандэнт.

– Пятнаццаць гадоў таму, калi была ўтворана «Паходня», людзi прыходзiлi на паседжаннi з цiкавасцю, iмкненнямi, з надзеяй. Пазней быў такi час, калi «Паходня» наогул не збiралася. I вось iзноў у ГДК адбываюцца паседжаннi клуба. З якiм настроем цяпер да вас прыходзяць людзi?

– У тыя часы людзi ўпершыню адкрывалi для сябе гiсторыю Беларусi. Прычым, незалежна ад таго, колькi чалавеку было гадоў: 15 цi 60. Зараз адбываецца практычна тое ж. Сапраўды быў час, калi «Паходня» не збiралася. Але ж менавiта ў гэты час на дзяржаўным узроўнi ў краiне праводзiлася палiтыка беларусiзацыi грамадства: адчынялiся беларускiя класы, на падручнiках гiсторыi ў школе з’явiлася Пагоня, друкавалася шмат кнiг па гiсторыi Беларусi. Патрэба ў нашай дзейнасцi як бы адпала, шмат хто заняўся зусiм новымi справамi: бiзнэс, работа. Праўда, тыя часы былi не доўгiмi i з восенi 1996 года дзейнасць «Паходнi» аднавiлася.

– На паседжаннi клуба цяпер збiраюцца тыя самыя людзi, цi склад сябраў змянiўся?

– За невялiкiм выключэннем кола нашых сталых сяброў засталося практычна нязменным. Праўда, цяпер на паседжаннi прыходзiць нашмат больш моладзi: студэнты, школьнiкi. Гэта прыемна.

– А колькасны склад вырас?

– Да нас заўсёды прыходзiла шмат людзей. Цяпер звычайна збiраецца да ста чалавек, а ў былыя часы ў залу набiвалася жадаючых да трохсот чалавек.

– Дарэчы, а мэты клуба – яны засталiся тыя ж?

– Нядаўна, калi мы праходзiлi перарэгiстрацыю, то ў статуце сапраўды засталiся тыя ж пункты, што i былi: адраджэнне культуры, мовы, гiсторыi, архiтэктуры, вандроўкi па роднаму краю i г.д.

– Напэўна, сумна пачынаць iзноў тое, што рабiлi 15 гадоў таму?

– Зрэшты, не толькi мы пачынаем рабiць тое самае. Так было i напачатку стагоддзя, i ў сярэдзiне мiнулага. Колькi ўжо пакаленняў беларусаў пачынаюць гэта нанова i нi аднаму з iх не ўдалося давесцi справы да канца.

– Дык цi будзе ўсё ж калi– небудзь гэтаму пачатку канец?

– Многiя з тых, хто ўдастойваўся запiсаць у наш клубны альбом пажаданнi, пiсалi, каб насталi такiя часы i «Паходнi» не было патрэбы больш збiрацца. Канечне ж, гэтага хацелася б. Аднак, цяжка сказаць, цi дачакаемся мы такiх часоў.

– Памятаю, раней пахаднянцы вельмi часта выязджалi на экскурсii, праводзiлi суботнiкi, прыбiралi горад, даглядалi магiлкi вядомых людзей. Цi робiцца нешта падобнае зараз?

– На жаль, мы даўно нiкуды не ездзiлi, паколькi гэта стала дорага i недаступна. Магчыма, сiтуацыя калi– небудзь зменiцца.

– Якiя ў вас цяпер адносiны з уладамi, паколькi памятаецца некалi пахаднянцаў называлi нефармаламi, нацыяналiстамi...

– Адносiны розныя. Яны былi такiмi i некалi. Мушу зазначыць, што мы аднак заўсёды неяк ужывалiся i знаходзiлi паразуменне з уладамi. Магчыма таму, што аб’яднанне наша не палiтычнае, а культурна–асветнiцкае.

– Тым не менш, калi памятаеш, «Паходня» была першай дэмакратычнай арганiзацыяй у нашым горадзе i менавiта з яе шэрагаў выйшлi практычна ўсе тыя дзеячы, якi цяпер узначальваюць палiтычныя партыi, рухi.

– Дарэчы, i цяпер практычна ўся моладзь, якая прыходзiць на паседжаннi клуба, знаходзiцца ў тых цi iншых маладзёжных арганiзацыях. Я папросту цешуся з таго, што яны ў 17– 18 гадоў столькi ведаюць пра гiсторыю сваёй дзяржавы, горада. Для мяне ў iх узросце, зрэшты, як i ўсiх нас, падобныя рэчы былi недаступнымi.

– Некалi на «Паходню» збiралiся не толькi беларусы. Клуб прыцягваў увагу i лiтоўцаў, палякаў, рускiх, людзей iншых нацыянальнасцяў, якiя жылi ў Гродне.

– Цяпер i палякi, i лiтоўцы, i яўрэi, i рускiя, i ўкраiнцы маюць свае суполкi, дзе збiраюцца, вырашаюць праблемы. 15 гадоў гэтага не было i многiя з iх прыходзiлi да нас. Зрэшты, вельмi добра запомнiлася, калi А.Карпюк дапамагаў палякам у стварэннi СПБ. Ды i цяпер час ад часу, то мы бываем гасцямi гэтых арганiзацый, то яны наведваюцца да нас. Сувязi нi ў якiм выпадку не пагубiлiся.

– Дарэчы, а што ў блiжэйшых планах «Паходнi»?

– Як не дзiўна, але графiк вельмi насычаны, паколькi шмат каго хочацца запрасiць. Праўда, мне асабiста найбольш хочацца, каб да нас прыехаў пiсьменнiк Кастусь Тарасаў з Мiнска. Ён быў адзiн з першых, чые кнiгi 15 гадоў таму зрабiлi на нас вялiзнае ўражанне. Калi памятаеш, ён тады яшчэ не гаварыў па– беларуску. Потым з часам пачаў пiсаць на беларускай мове. Вельмi цiкавы чалавек.

– Памятаеш, некалi пахаднянцы хадзiлi па кватэрах, збiралi подпiсы, каб бацькi аддавалi дзяцей у беларускiя класы?

– Добра, вельмi добра памятаю, але цяпер я б ужо гэта саромеўся рабiць. Мая дачка вучыцца ў беларускiм класе. Напэўна, гэтага маглi б дамагчыся ў кожнай сям’i.

– Дарэчы, а цяпер нiхто не пытаецца – у якi паход вы збiраецеся?

– Гады незалежнасцi, канечне, шмат зрабiлi на Беларусi. I слова «паходня» стала даступным i зразумелым. Iснавалi ж у нас некалькi гадоў запар беларускiя школы, вялося выкладанне ў вузах па– беларуску, выдадзена шмат кнiгаў на беларускай мове па гiсторыi. I не толькi дарослыя маглi пры жаданнi пазнаёмiцца з сваёй гiсторыяй, але i дзецi са школы.

– Як, на твой погляд, за гэтыя 15 гадоў змянiлася свядомасць беларусаў у дачыненнi да сваёй культуры, гiсторыi, мовы?

– Свядомасць як бы змянiлася, але i сёння пайдзi i паспрабуй звярнуцца па–беларуску. Усёроўна для многiх гэта чужое. Шмат хто яшчэ марыць аб’яднацца ў саюз з Расiяй. Вось i думай, што тады змянiлася ў свядомасцi народа.

– Выходзiць, беларусы як былi, так i засталiся нацменшасцю ў сваёй краiне?

– У прынцыпе так. Адзiнае, што пахаднянцы заўсёды не мiрылiся з такiм станам рэчаў i нешта рабiлi. Вiдавочна, што многiм адкрылiся вочы, але ў межах цэлага народу, гэта сцiплыя лiчбы.

– Мiкола, нешта сумная размова ў нас атрымлiваецца?

– Нягледзячы, што жыццё ў нас не зусiм вясёлае, тым не менш прыемна, калi ёсць людзi з якiмi можна падзялiцца думкамi, пагаварыць пра набалелае, нешта абмеркаваць. Магчымасць сумоўя – гэта вялiкi здабытак. Мы яго маем. Я, дарэчы, веру, што адбудзецца сапраўднае адраджэнне беларускай нацыi i наша аб’яднанне «Паходня» назаўсёды кане ў лету. Як бы сумна зараз не было.

– Дзякуй за гутарку.

М.КАРНЕВIЧ

Назад