– Маё першае пытанне да вас будзе – што падштурхнула вас выступiць з такiмi абвiнавачаннямi? Чаму вы вырашылi гэта зрабiць? Калi ласка, Змiцер».

Пертушкевiч: Ну, у мяне быў стары знаёмы, Алег Случак, з якiм мы вельмi часта бачылiся. Я ведаў, што ён працуе ў праваабарончай арганiзацыi, якой кiруе Алег Волчак, але з Волчакам мы нiколi не бачылiся. Для мяне было даволi нечакана, што Волчак надрукаваў накiраваны да яго лiст, напiсаны быццам бы супрацоўнiкамi пракуратуры. Я не звярнуў на гэта ўвагу, i працягваў кантакты з Алегам Случакам. Але потым ад знаёмых мне стала вядома, што нашымi адносiнамi зацiкавiлiся нейкiя асобы. Пазней я шмат разоў заўважаў каля свайго дома аўтамабiлi з танiраваным шклом, у якiх былi невядомыя асобы. Па-першае, я напалохаўся, а па-другое, ўсё гэтае беззаконне, якое робiць наш прэзыдэнт i ягоныя падначаленыя, гэта ўсё нагэтулькi мне надакучыла... Тое, што ў нас у краiне поўная дэспатыя – па-мойму, адназначна зразумела ўсiм. У прэзыдэнта i судовая ўлада (ён прызначае ўсiх суддзяў), i выканаўчая ўлада, i, фактычна, заканадаўчая – ягоныя дэкрэты i ўказы – гэта ўказы iмператара. Ён ужо на сябе ўсклаў функцыi зняцця i прызначэнне генеральнага пракурора, хаця пракуратура – гэта адзiны орган, якi павiнен ажыццяўляць нагляд над выкананнем законнасцi.

Курапаткiна: Алег, цi можаце Вы нешта дадаць?

Случак: Калi Змiцер распавёў, што за iм ўжо наладзiлi вiжаванне, мы пачалi думаць, у чым маглi быць прычыны. Выявiлася, што i ў мяне ёсць iнфармацыя, якая, ну... мае дачыненне да справы, якую раследаваў Змiцер. Мы падзялiлiся гэтай iнфармацыяй i вырашылi, што нельга пакiдаць яе ў сябе. Трэба распавесцi пра гэта ўсiм, каб усе ведалi, што адбываецца ў нашай краiне. I таму мы вырашылi з’ехаць. Таму што калi б мы апублiкавалi гэта ўсё, застаўшыся ў Беларусi, дык невядома, што б з намi было.

Курапаткiна: Вы кажаце, што два чалавекi, супрацоўнiкi АМОНу, памерлi ад так званых сардэчных прыступаў пры вельмi невызначаных абставiнах...

Случак: Адбылася невялiкая «накладка...» Сапраўды, на працягу цяперашняга году два оперупаўнаважаных крымiнальнага вышуку памерлi пры незразумелых абставiнах. Мы тады палiчылi, што чамусцi памiраюць людзi, якiя маюць нейкiя адносiны... Ну, яны ажыццяўлялi аператыўнае забеспячэнне гэтай справы.

Курапаткiна: Справа Завадскага?

Случак: Так, i сапраўды было страшна, што пачынаюць памiраць людзi, якiя маюць адносiны да гэтай справы.

Курапакiна: Пракуратура заявiла, што Вы, Змiцер, выконвалi ў следчай групе тэхнiчныя функцыi. А што канкрэтна?

Петрушкевiч: У прынцыпе, заява пракуратуры адпавядае сапраўднасцi, бо насамрэч я выконваў указаннi кiраўнiкоў. Якiм чынам я ўсё гэта зразумеў i пра ўсё даведаўся? Проста, сапраўды, з прычыны выканання маiх жа тэхнiчных функцыяў. Дзеля таго, каб ўсё гэта даведацца, не трэба было праводзiць следчыя дзеяннi. Праз мяне прайшлi фактычна ўсе тамы крымiнальнай справы...

Курапаткiна: Вы мелi магчымасць пазнаёмiцца з усiмi дэталямi?

Петрушкевiч: Абсалютна з усiмi дэталямi. У тым лiку i ў сувязi са справай Грачова, якая была спыненая. У дзень майго ад’езду яна ляжала ў мяне ў сэйфе.

Курапаткiна: Такiм чынам, вы выконвалi тэхнiчныя функцыi, але гэта былi...

Петрушкевiч: Як тэхнiчныя функцыi, гэтак i следчыя дзеяннi. Я сумаўляўся з усiмi чатырма абвiнавачанымi, якiя знаходзiлiся ў следчым iзалятары.

Курапаткiна: Юры Сiвакоў выступiў з сур’ёзнымi абвiнавачаннямi ў ваш бок – «беспрынцыпныя заявы...», што вы не маеце следчых доказаў, што вы не маеце фактуры. Ён сказаў, што гэта – «фiкальны зброс...

Случак: У тых людзей, якiх мы абвiнавацiлi, застаецца толькi адно выйсце – гэта адзiнае выйсце, якое ў iх цяпер ёсць.

Петрушкевiч: Сiвакоў у сваiм iнтэрв’ю сказаў, што ёсць юрыспрудэнцыя, ёсць пэўныя правiлы i нормы, якiя «так званыя пракуроры» павiнныя ведаць. Аднак Паўлючэнка быў затрыманы супрацоўнiкамi КГБ з санкцыi генеральнай пракуратуры. I ён павiнен быў знаходзiцца ў турме да таго моманту, пакуль орган, якi прыняў рашэнне пра ўзяцце яго пад варту, не скасаваў гэтае рашэнне. Аднак Лукашэнка, якi ўжо ўзяў пад сябе ўсе функцыi ў дзяржаве, забыў надзялiць сябе правам выпускаць людзей з-пад варты паводле вуснага распараджэння. Таму што нiякага пiсьмовага дакументу, якi б пацвярджаў, што Паўлючэнка павiнен быць выпушчаны з-пад варты, не было.

Курапаткiна: У прапанаванай вамi версii, i гэта зноў жа ў iнтэрв’ю Сiвакова таксама прагучала, ён лiчыць, слабым месцам – версiя з пiсталетам для выканання судовых прысудаў, якiм быццам бы карысталiся ў групе Iгнатовiча. Патлумачце, чаму гэта – самая прыдатная зброя? Чаму вы лiчыце, што гэта – тая зброя, якой выконвалiся гэтыя забойствы? I якiм будзе ваш адказ на заявы Сiвакова i пракуратуры, што гэта – абсурдная iдэя?

Случак: Ну, па-першае, гэтую iнфармацыю мне перадаў адзiн з афiцэраў, якi мае доступ да практычна неабмежаванай iнфармацыi ў дадзенай справе. I, па другое, гэтай iнфармацыi я давяраю, i перадаю яе без усялякага сумневу. Той чалавек, якi аддаваў загады на знiшчэнне пэўных асобаў, напэўна, усклаў на сябе ўсе абавязкi пракурора, суддзi i выканаўцы. Выкарыстанне гэтага пiсталета проста сiмвалiчна: «прысуд прыведзены ў выкананне» менавiта той зброяй, якой ён павiнен выконвацца ў нашай дзяржаве.

Курапаткiна: Зноў вернемся да справы. Дзьве версii. Версiя следства – тое, што Завадзкага Iгнатовiч скраў, каб адпомсцiць асабiста яму за звесткi пра ягоную вандроўку ў Чачню. А другая версiя – што Лукашэнка вырашыў адпомсцiць Завадзкаму за ягоную, так бы мовiць, здраду. Раней ён быў ягоным асабiстым аператарам, а пасля пайшоў працаваць на Шарамета. Якая, на вашую думку, версiя больш рэальная? I як вы думаеце, цi ёсць шанец, што Змiцер Завадзкi, Захаранка, Ганчар з Красоўскiм – жывыя?

Случак: Асабiста маё меркаванне, што найбольш верагодная версiя – якую i выклала следства – што, сапраўды, Iгнатовiч скраў Завадзкага. Асабiста я перакананы, што шанцаў знайсцi Завадзкага сярод жывых няма нiякiх. А цяпер, я думаю, i ягоны труп таксама.

Курапаткiна: Вернемся да вашых справаў. Распавядзiце крыху пра ваш статус.

Петрушкевiч: Мы знаходiмся ў ЗША, але мы не знаходзiмся ў чаканнi атрымання статусу палiтычнага прытулку. Мы ў цяперашнi час атрымалi статус проста уцекачоў.

Курапаткiна: Наступнае пытанне. Паводле вашай заявы, мiнiстар Уладзiмiр Навумаў асабiста кантралюе паказаннi Iгнатовiча ў справе Завадзкага. Цi ведае Iгнатовiч больш за тое, чым яму загадана сказаць у судзе?

Петрушкевiч: Тое, што Навумаў кантралюе паказаннi Iгнатовiча – гэта крыху недакладная iнтэрпрэтацыя. Ён наведвае Iгнатовiча i пра нешта з iм гутарыць, а пра што – не ведае нiхто. Пасля гэтага, у прынцыпе, у Iгнатовiча з’яўляецца iнфармацыя аб абставiнах асабiстага жыцця ўсiх людзей, якiя маюць да яго адносiны. Як можна кантраляваць паказаннi чалавека, якi iх i не даваў нiколi? Iгнатовiч – самаўпэўнены, нахабны чалавек, якому абсалютна напляваць на тых, хто да яго прыходзiць i хто з iм працуе. Ён не сумняецца ў тым, што ён выйдзе на волю. I я думаю, што пасля наведвання Навумава ў яго могуць быць падставы для гэтага. Выпусцiлi ж Паўлючэнку. Нават калi яму вынясуць смяротны прысуд... Хто яго кантралюе? Навумаў, Шэйман. Iх могуць вызвалiць гэтак жа, як вызвалiлi Паўлючэнку. I заўтра ён будзе гуляць па вулiцах. Людзi, якiя давалi паказаннi ў гэтай справе, – яны ўсе абсалютна баяцца, ды i маюць сапраўды падставы непакоiцца за ўласнае жыццё.

Курапаткiна: Цяпер вы ў Вашынгтоне. Цi сустракалiся вы з журналiстамi? Якая рэакцыя на вашыя расповяды?

Случак: Усiх гэта здзiвiла, i для ўсiх гэта – шок. Тое, што ў цэнтры Еўропы iснуе такая краiна, у якой робяцца такiя справы.

Курапаткiна: У вас ёсць магчымасць вось цяпер адказаць на заўвагi. Я ведаю, што з моманту, калi вы з’ехалi з краiны, i да цяперашняга моманту, вы не мелi магчымасцi нават прачытаць тыя закiды, якiя былi зробленыя ў ваш бок з боку пракуратуры. Цяпер вы пазнаёмiлiся i з iнтэрв’ю Сiвакова «Белорусской деловой газете». Скажыце, калi ласка, што вы маглi б адказаць на той закiд, што вы гэта зрабiлi дзеля асабiстых нейкiх iнтарэсаў, каб з’ехаць у Амерыку, каб атрымаць палiтычны прытулак?

Петрушкевiч: Я не збiраўся абсалютна нiкуды з’яжджаць, i калi б гэта сапраўды было так, дык я б i падрыхтаваўся. У мяне ж была магчымасць нейкiя матэрыялы крымiнальнай справы забраць. Але было б агiдна, калi б я нешта забраў адтуль. Калi б я сапраўды жадаў атрымаць статус нейкi, хацеў збегчы з асабiстых iнтарэсаў – у мяне была магчымасць забраць некалькi тамоў крымiнальнай справы i iх апублiкаваць. Гэта б выклiкала значна большы рэзананс, але я проста ў той момант вельмi моцна баяўся. Амерыка – гэта не райскi куток, як думае шмат хто ў Беларусi, i ехаць сюды без капейкi грошай у кiшэнi – гэта вельмi цяжка, паверце.

Курапаткiна: Ну i апошняе. Цi хочаце вы нешта дадаць? Калi б цяпер вы былi ў Беларусi, i ў вас быў бы гэты выбар – выступiць з гэтай заявай цi не выступiць? Што б вы зрабiлi?

Случак: Я б у кожным выпадку зрабiў бы гэтак жа, таму што людзi маюць права на iнфармацыю, гэта па-першае. Па-другое, колькi ланцугу не цягнуцца – канец будзе.

Петрушкевiч: Я згодны з тым, што адсутнасць iнфармацыi нараджае беззаконне, i некаторыя плююць на законы...

Радыё СВАБОДА