Мифы Авторынок Гостевая Редакция Контакт Архив

Обновление каждый четверг  

Парэчча – мясціна знаная

Аляксандр Талерчык даўно вядомы, як рупны краязнаўца. Яго артыкулы часцяком з’яўляюцца на старонках перыядычнага друку Гродна. Тэму ён раскрывае грунтоўна, прыводзiць шмат фактаў, мала– цi наогул невядомых шырокай публiцы. У гэтым яшчэ раз пераконваешся, чытаючы рукапiс гiсторыка-краязнаўчага нарыса «Парэчча». Неўзабаве работа будзе надрукавана асобнай брашурай.

Пачынаецца аповяд з даследавання архiўных дакументаў, у якiх узгадваецца роднае паселiшча. А.Талерчык устанавiў факт, што свой радавод паселiшча вядзе ад 7 лiстапада 1556 года. Тады ўпершыню Парэчча як месца падзеi адзначана ў Акце слонiмскага земскага суда. Канечне, яно iснавала i раней, аднак у друкаваных матэрыялах не ўзгадвалася.

Шмат цiкавай iнфармацыi друкуе аўтар аб «дзяржаўцах» вёскi. Называе дзесяткi прозвiшчаў, падзеi, якiя адбывалiся тут. Асаблiвая ўвага надаецца сямейству Валовiчаў, дэвiзам якiх было: «Лепш загiнуць за Айчыну, чым бачыць яе зняволенай». Яны доўгi час валодалi Парэччам. Значны след у гiсторыi пакiнуў Астафей Валовiч (1520-1587). Ён скончыў Падуанскi унiверсiтэт, жыў у Гродне. Абiраўся канцлерам ВКЛ, быў адным з лiдэраў апазiцыi пры заключэннi Люблiнскай унii 1569 г. З’яўляўся настаўнiкам Льва Сапегi.

Ашчэ аднаму Валовiчу – Мiхалу – прысвечаны цэлы раздзел. Ён нарадзiўся ў Парэччы, вучыўся ў Варшаве i Вiльнi. Актыўны ўдзельнiк паўстання 1831 г. Захоплены ў палон у слонiмскiх лясах, Мiхал спрабаваў пры затрыманнi застрэлiцца, але не паспеў. 21-га лiпеня 1833 г. яго павесiлi ў Гродне за Скiдальскаю «заставаю». Цела было перавезена ў закiнуты вапнавы кар’ер i захавана так, каб нельга было адшукаць.

Аляксандр Талерчык пiша пра найбольш значныя для людзей з’явы – «Паншчына», «Парэцкая дача», «Царква», «Кантрольная палата», «Хведар Данiлюк» (святар), «Парэцкiя настаўнiкi», «Бежанцы», «Другая ўсясветная вайна», «Другiя Саветы». Аўтар нагадвае прозвiшчы сялян, якiя калiсьцi жылi ў Парэччы, нават аб веравызнаннi кожнага. Грэка-унiятаў было больш, чым католiкаў. Пiша пра свой уласны радавод, паходжаннi мянушак жыхароў паселiшча.

Балючай праўдзiвасцю вылучаюцца звесткi пра савецка-германскую вайну 1941-1945 г. Аляксандр Талерчык абапiраецца тут не толькi на дакументальныя сведчаннi, але i на ўласную памяць, успамiны вяскоўцаў. Называе прозвiшчы расстраляных немцамi дэпутатаў сельсавета i савецкiх актывiстаў. На прыкладах тлумачыць разгортванне партызанскай барацьбы, знiшчэнне вёсак. Савецкiя дыверсанты забiвалi фашыстаў каля вёсак, i за гэта гiтлераўцы палiлi паселiшчы разам з мiрнымi людзьмi. Пасля вызвалення 23 аднавяскоўцы былi прызваны ў Савецкую Армiю. На фронце загiнула 18 – не падрыхтаваных i не навучаных змагацца, як след.

Балюча чытаць пра здзекi над вяскоўцамi з боку савецкiх органаў улады адразу пасля вайны. Несправядлiвасць запанавала паўсюдна. Стварэнне калгасаў суправаджалася накладаннем такiх падаткаў, што людзi былi вымушаны аддаваць уласнае дабро ў калектыўную гаспадарку. З заробленых за год 22 рублёў, бацькi Адяксандра былi прымушаны 15 аддаць на дзяржаўную пазыку...

Добра, што жывуць сярод нас неабыякавыя да ўласнай гiсторыi людзi. Гiсторыка-краязнаўчы нарыс «Парэчча» сведчыць аб магчымасцях краязнаўцаў вобласцi. Кожнае паселiшча павiнна мець свой такi допiс.

Антон ЛабовIЧ

Назад