Мифы Авторынок Гостевая Редакция Контакт Архив

Обновление каждый четверг  

Тэма

«...И чарки кончатся, и шкварки, да и цирроз печени – тоже не большое удовольствие»

19 сакавiка, за месяц да Маршу Пратэсту «Так жыць нельга!», якi плануюць правесцi ў Мiнску, на вэб-сайце Хартыi’97 адбылася on-line канферэнцыя, пад час якой на пытаннi карыстальнiкаў глабальнай сеткi Iнтэрнет адказваў вядомы беларускi рэжысер, грамадскi дзеяч, адзiн з арганiзатараў Маршу Юры Хашчавацкi. Вядомы кiнарэжысёр, аўтар фiльмаў «Тут быў Крылоў», «Усё добра», «Рускае шчасце», «Аазiс», «Звычайны прэзiдэнт», «Багi сярпу i молату», з’яўляецца акадэмiкам Еўраазiйскай тэлевiзiйнай акадэмii, лаўрэатам кiнапрэмii сусветнага Берлiнскага кiнафестывалю, прэмii расiйскага Саюзу пiсьменнiкаў iмя А.Д. Сахарава, уладальнiкам гран-пры сусветнага кiнафестывалю Human Rights Watch у Нью-Йорку. Удзельнiкi канферэнцыi адрасавалi Хашчавацкаму больш за 60 пытанняў. За ходам канфэрэнцыi назiралi каля 120 чалавек з 20-цi краiнаў свету. Мы прапануем вам самыя цiкавыя з iх.

Пытанне: Навошта так шмат акцый? Акцыя павiнна быць адна, апошняя!

Юры Хашчавацкi: Але, каб падтрымаць апошнюю акцыю, яе трэба падрыхтаваць. Трэба, каб усе людзi перасталi баяцца i набылi пачуццё ўласнай годнасцi, таму што незадаволеных зараз большасць, але сядзяць яны на кухнях, а на адкрыты пратэст пакуль не адважваюцца.

Вы не боитесь того, что из вашей акции 19 апреля выйдет такой же пшик, как и у Статкевича 15 марта?

Ю.Х. Это не я должен бояться, а вы! Я выйду, а вы? У Статкевича не было никакого пшика. Несколько сотен сознательных людей, не боявшихся за свою задницу, вышли на улицу и тем самым высказали свое отношение. А остальные сидели по домам – боялись. А бояться нужно не Лукашенко и не его прихвостней. Бояться надо темного будущего для себя и для своих детей и внуков.

На ваш взгляд, нужны в Беларуси уличные демонстрации?

Ю.Х. Сегодня есть только эта возможность.

Чего можем мы ожидать от протеста?

Ю. Х. Обретения надежды. Возможности жить лучше, возможности почувствовать себя свободным человеком, в свободной стране... Если будем сидеть, никогда этого не дождемся. Будем радоваться чарке и шкварке. Да и то недолго, потому что и чарки кончатся и шкварки, да и цирроз печени – тоже небольшое удовольствие.

Но знал ли народ об акции, намеченной на март? Как вы (ваш комитет) может рассчитывать на массовость, если нет никакой информации, пропаганды и агитации на предприятиях. Я регулярно участвую в акциях, но мне надоело ради этого быдла в очередной раз подставляться под дубинки.

Ю. Х. Ради какого быдла? Вы подставляетесь ради себя. Что касается информации – то в этом вы правы. У нас очень ограниченные информационные возможности не по нашей вине, но мы делаем все, что можем. Будем распространять информацию, будем сообщать людям. Беспроволочный телеграф – он тоже очень действенный.

Людзi не баяцца, iм проста надакучылi хаджэннi па вулiцах без вынiку. Прыходзяць усё менш i менш. Шматлiкiмi акцыямi мы проста збiлi абедзьве хвалi (1996-ы i 1999-2000-ы). А наступная хваля, калi i надыдзе, будзе яшчэ слабейшай. Чаму б рыхтаваць сапраўды моцную акцыю паўгода, год, колькi спатрэбiцца? Арганiзаваць прыезд людзей з рэгiёнаў...

Ю. Х. Апазiцыя зараз, як Паўночны Альянс у Афганiстане. Мы трымаемся i часам робiм «вылазкi». Надыдзе i наш час!

Паўночны Альянс, Юры, даўно ўжо не «робiць вылазкi». Ён даўно ўжо перамог..

Ю. Х. Так я пра тое i кажу...

А вось, напрыклад, стаў на шляху кардон. I што, па хатах? Нiчога сабе супрацiў...

Ю. Х. Мы са Шчукiным такi кардон прайшлi. Трэба глядзець беларускую тэлевiзiю – на першым Маршы Свабоды два сiвых i барадатых гэты кардон прайшлi.

Вы бы, Юры, лепей кiно здымалi, чым гэткай лухтой займацца...

Ю. Х. А я i здымаю... «Багi сярпу i молату» не бачылi? Таксама вельмi «завадное» кiно. Там Лукашэнка ўваходзiць у Храм, народ спявае «Хрыстос уваскрос!», а ён адказвае: «Здравствуйте, спасибо!»

Адна шкода ад тых вылазак. Каб не тыя пустыя маршы, 9-га верасня на плошчы было б 100 тысяч. Вядома, я хадзiў на iх усе, i 9-га на плошчы былi амаль усе мае менскiя сябры, але цярпеньне мае мяжу, i 19 красавiка, на жаль, прыйдзе вельмi няшмат, нягледзячы на ўсе стараньнi. Вы разумееце гэта?

Ю. Х. Так значыць Маршы вам надакучылi больш за Лукашэнку? Прапануйце, што рабiць, акрамя гэтага? Трэба, каб выйшлi 100 тысяч, але лепш – 200.

Мне кажется, что лучше как следует подготовить традиционный Чернобыльский шлях, чем распылять силы и средства на марши, подобные 15 марта и 19 апреля.

Ю. Х. Это как качели – их надо раскачивать, чтобы к 26-му достичь максимальной амплитуды. Закон Лавуазье – из ничего ничего не возникает.

Lukashenko forever?

Ю. Х. Один из смертных грехов – грех уныния. Не впадайте!

Я бачу, вы, Юры, «ташчыцеся» ад паралеляў з Паўночным Альянсам. Можа нас таксама трэба «крыху» пабамбiць, па-вашаму?

Ю. Х. Не дай Бог. Я зараз здымаю фiльм пра Чачню, i самае страшнае – гэта не кулi i снарады, а тое, як зменяюцца звыклыя паняццi – дом, дзецi, хлеб i г.д. Гэта сапраўды страшна. Нельга нам думаць пра бамбёжкi, у крайнiм выпадку – гнiлое яйка ў сцяну рэзiдэнцыi. А ва ўсiм астатнiм гэта – мiрныя акцыi.

Неужели вы не понимаете, что занимаетесь хоть и благородным, но совершенно бессмысленным трудом. Это страна тех, кто гадит в подъездах, пьет водку, устраивает пьяные драки, ворует и при возможности издевается над ближними. А вы им – демократия, диктатура... Живут они так. Это их страна.

Ю. Х. Да, это и их страна. Но кроме всего прочего, и наша... и уж во всяком случае я могу сказать себе: «Делаю что могу, и будь что будет...»

Чем вызвано, по вашему мнению, усиление антисемитских тенденций в Беларуси?

Ю. Х. Антисемитизм, как оружие, белорусские политики держали и держат наподобие пороха – сухим. Здесь ведь давние традиции. Вспомните Бегуна: писатель-идеолог, еще и называл себя философом (читайте «Политический собеседник» конца 80-х). Он уже умер, но дело его живет. Его продолжают, например, Скобелев – недавний президентский лауреат. Вспомните Бовша... Севрук!!! Он ведь и сегодня востребован этой властью. Антисемитизм всегда был убежищем негодяев. Наверное, у нашей власти много негодяев.

Не лiчыце, што вызваленчаму працэсу патрэбныя ахвяры? Як ставiцеся да выказванняў Пазняка на тэму «Не трэба баяцца крывi»? А яшчэ паспрабуйце адказаць на тое ж самае пытанне, але не з пазiцыi грамадзянiна, а с пазiцыi рэжысёра (журналiста).

Ю. Х. Я не чуў ад Пазняка такiх выказванняў. I не думаю, што ён такое казаў. Нам не патрэбны ахвяры, але, на жаль, яны ўжо ёсць – Карпенка, Ганчар, Захаранка, Завадскi, Красоўскi, Зайцаў... Я ведаў амаль усiх. Гэта былi выдатныя людзi... Нам не патрэбны ахвяры.

Што (хто) выратуе беларускую незалежнасць?

Ю. Х. Акрамя нас – нiхто!

Як адрэагавала праваслауная царква на фiльм «Боги Серпа и Молота»?

Ю. Х. Не ведаю, як адрэагавала РПЦ на гэты фiльм, але ведаю, як адрэагавалi многiя праваслаўныя людзi. Яны гэты фiльм прынялi, хаця iм вельмi крыўдна, што ў некаторых iх храмах кiруюць Фарысеi.

Но получается, что вы идете против большинства, против НАРОДА! Демократия ведь нужна только очень маленькой группе политиков, чтобы иметь возможность бороться за власть. А НАРОДУ нужен хлеб и зрелища.

Ю. Х. Ну, и где хлеб? Где зрелища? И где большинство? Вы думаете, что я слепой? Что я верю в 76 процентов? Большинство сегодня ненавидят этот режим, и я с большинством.

Сколько, по вашему мнению, Лукашенко ещё продержится на посту президента?

Ю. Х. Я плохой предсказатель. Если Лукашенко еще можно просчитать, то очень трудно просчитать самих белорусов. Сколько им нужно времени, чтобы выйти из леса и вооружиться оглоблей, вы знаете? Я пока не знаю. Очень хочу получить ответ на этот вопрос.

Якiя вашы творчыя планы на блiжэйшы час?

Ю. Х. Я скончыў фiльм пра пакiнутых дзяцей. Называецца «Дажыць да любовi». Зараз раблю фiльм пра Чачню.

Почему так разобщена наша оппозиция? Слышал, было предложение всем партиям и движениям совместно провести День Воли. Но вы и Хартия проводите акцию накануне. Как это понимать? При такой разобщенности разве можно рассчитывать на победу?

Ю. Х. Никакой разобщенности нет. Мы поддерживаем и День Воли, и Чернобыльский Шлях, и примем в них самое активное участие. Слава Богу, что этим занимаемся не только мы, а есть еще много толковых людей, которых я считаю своими соратниками.

Что вы думаете об отношении Путина к Лукашенко? По-моему, оппозиция может добиться гораздо больших успехов, воздействуя на российских политиков.

Ю. Х. В России не только Путин. В России нефтяные короли, мафия, «Росвооружение» и ВПК, левая часть Госдумы во главе с Селезневым, часть ФСБ с «авторитетом» Примаковым. И у всех у них свое отношение к Лукашенко. У всех у них свой «интерес». Если мы будем пытаться работать с ними со всеми, то, во-первых, это безнадежно, так как у всех у них разные интересы, а, во-вторых, мы просто сойдем с ума. Ибо российские политики всегда мало предсказуемы и никогда не держали своего слова. Естественно, кроме правых, которые все-таки пытаются выглядеть порядочными. Вот с ними, может быть, и надо работать, и такая работа идет.

Як вы ставiцеся да маючых адбыцца выбараў у мясцовыя Саветы? Цi не будуць яны яшчэ адным фарсам?

Ю. Х. Вядома, неразумна чакаць сумленных выбараў, але прымаць удзел у iх трэба. Гэта яшчэ адзiн спосаб пастукаць у кожныя дзверы. Тут патрэбны асаблiвы каментарый: я падтрымлiваў iдэю байкоту парламенцкiх выбараў i да гэтага часу лiчу, што байкот нас уратаваў. У чым выратаваў? Сёння ў нас няма прызнанага ў свеце парламенту. Калi бальшыня палiтычных сiлаў пайшла б тады на выбары, то 9 верасня, замест прэзiдэнцкiх выбараў мы б мелi рэферэндум з адзiным пытаннем – аб пажыццевым прэзiдэнцтве з правам на спадчыну. I пасля Аляксандра Лукашэнкi ў нас быў бы Вiктар Лукашэнка. Так што прыхiльнiкi байкоту тады нас выратавалi. А выбары ў мясцовыя Саветы ў гэтым сэнсе менш небяспечныя, на iх, вядома, iсцi трэба, трэба агiтаваць, трэба размаўляць з кожным беларусам. Але ёсць адна абавязковая ўмова: я перакананы, што iсцi трэба адзiным дэмакратычным блокам.

Шмат часу працую за мяжой, бо раней прымаў удзел у шматлiкiх акцыях Хартыi 97 i пераканаўся, што з кожным мiтынгам, шэсцем удзел прымаюць усе меньш людзей, i мне здаецца (таму i вырашыў з`ехаць), што наш прэзiдэнт заўседы можа знайсцi выйсце для ўплыву на людзей, асаблiва на тых, хто чакае вялiкай пенсii i заробку ад яго, i таму нiкому нiчога не патрэбна, акрамя, мабыць, прагрэсiўнай часткi моладзi. Як вы лiчыце ?

Ю. Х. Вам добра, вы пераканалiся, а я, стары дурань, яшчэ спадзяюся. Акрамя таго, я дакладна ўпэўнены, што праз год-два-тры ўсё будзе залежыць не ад пенсiянераў, а ад моладзi. А яна – амаль стоадсоткава – пратэстная. А тое, што вы паехалi – няблага. Вы там заробiце грошай, прыедзеце i распачнеце тут сваю справу – у нас будзе выдатны iнвестыцыйны клiмат. I ўсiм будзе добра – i вам, i Беларусi.

За весь час канферэнцыi я так i не зразумеў – да якой палiтычнай плынi вы адносiцеся цi з якiмi рухамi супрацоўнiчаеце?

Ю. Х. Я – беспартыйны. Як ў 1964 годзе выключылi з камсамолу (Хрушчова на ўроку гiсторыi назваў дурнем), так i застаўся беспартыйным. А супрацоўнiчаць гатовы з любымi рухамi дэмакратычнай скiраванасцi. Зразумейце мяне правiльна, я ведаю, што дэмакратыя – гэта не ўлада, а стан грамадства, i нам яшчэ да яе далёка, i калi пераможам – усё адно будзе далёка. Але ж важна, у якi бок iсцi. I ўлада, якая прыйдзе, няхай яна нават назаве сябе дэмакратычнай, насамрэч адразу дэмакратычнай не будзе. Але вельмi важна, каб грамадства рухалася ў бок дэмакратычнага стану.

Прабачце за несаромнасць, але вельмi цiкава, дзе вы бярэце грошы на здымкi вашых цудоўных кiнастужак?

Ю. Х. Грошы на кiно знаходзяцца па-рознаму. Напрыклад, «Звычайны прэзiдэнт» – гэта фiльм, прадзюсэрам якого быў Пётр Марцаў (рэдактар БДГ). У сярэдзiне фiльма, калi ў яго грошы скончылiся, да мяне ў студыю прыйшоў незнаёмы чалавек, ён спытаў, колькi патрэбна грошай, каб скончыць фiльм. Я адказаў. Ён прыехаў праз дзве гадзiны i прывёз неабходную суму. Апошнiя фiльмы фiнансуе франка-нямецкi культурнiцкi канал «ARTE». Заказваюць фiльмы i ў Расii.

Не кажется ли вам, что происходящее с нами напоминает библейское хождение по пустыне после плена египетского. Надо, чтобы сменилось два поколения, и через сорок лет у нас будет «гражданское общество». А Лукашенко – это не Моисей, а сам процесс хождения.

Ю. Х. Это, действительно, похоже. Только, если помните, Моисей все-таки шел вперед, а вот оппоненты Моисея звали назад. Вернуться. В египетское рабство. Слава Богу, возобладала линия Моисея. Мне кажется, что у нас возобладали тогдашние оппоненты Моисея, и мы пошли назад во главе с Лукой. Так что не будет нам ни манны небесной, ни чарки, ни шкварки. Пока не повернем в правильном направлении.

...Але тут, у вочы, мушу сказаць, што сёння назiраю ператварэнне аднаго з самых генiяльных рэжысёраў Еўропы – у палiтыка трэйцга гатунку, нават па айчынных мерках. Вельмi шкада. Можа здарыцца так, што завяршыць дыскусiю давядзецца 19 красавiка ўвечары на Акрэсьцiна. Гэта пятнiца, значыць – суды ў панядзелак – часу будзе досыць. Дзякуй за адказы.

Ю. Х. Палiтыкам я стану толькi тады, калi я назаву сябе палiтыкам. Пакуль я называю сябе рэжысёрам. А да палiтыкi я маю такое дачыненне, як i вы. Яна, гэта палiтыка, прыходзiць да мяне дахаты, i мне даводзiцца ёй займацца (як, дарэчы, i вам, калi вы размаўляеце з сябрамi i знаёмымi цi абмяркоўваеце апошнiя падзеi). Проста, дзякуючы Хартыi`97, я маю сёння трыбуну, а вось праз 10 хвiлiн зноў буду абмяркоўваць усё с жонкай. Мы з вамi аднолькавыя «палiтыкi». I пакуль не пераможам, будзем i палiтыкамi «трэйцяга гатунку», i людзьмi «трэйцяга гатунку». Тут вы маеце рацыю.

P.S. На мiнулым тыднi грамадскае аб’яднанне «Ратуша» у Гродне ладзiла паказ дакументальнага фiльма Ю. Хашчавацкага «Багi сярпу i молату». Прысутнiчаў i сам аўтар.

Назад